Podcięcie wędzidełka języka – kiedy jest konieczne? Jak wygląda zabieg?

Frenotomia to chirurgiczny zabieg, wykonywany najczęściej u małych dzieci wówczas, gdy lekarz zdiagnozuje zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe. Wskazaniem do diagnozy najczęściej są problemy podczas karmienia piersią, a także nieprawidłowości w rozwoju mowy. Zabieg jest prawie bezbolesny i trwa zaledwie kilka minut. Wyjaśniamy, jakie są wskazania do podcięcia wędzidełka i jak przebiega cała procedura.

Wędzidełko językowe – charakterystyka i funkcje

Wędzidełko języka jest fałdem tkankowym, łączącym dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. Zbudowane jest z luźnej tkanki łącznej z domieszką włókien kolagenowych i elastyny. Funkcją wędzidełka jest utrzymywanie prawidłowego napięcia języka – niezbędnego do poprawnej wymowy czy umożliwiającego prawidłowe jedzenie. Właściwie rozwinięte wędzidełko pozwala na swobodne ruchy języka w obrębie całej jamy ustnej. Zbyt krótkie – znacząco je ogranicza. Ta nieprawidłowa budowa anatomiczna języka nazywana jest w piśmiennictwie medycznym i logopedycznym ankyloglosją[1].

Objawy skróconego wędzidełka – jak je rozpoznać?

Szacuje się, że skrócone wędzidełko występuje u około 4-10% dzieci[2]. Objawy można zauważyć krótko po narodzinach dziecka – gdy zaczyna być karmione piersią, a także później, gdy zaczyna artykułować pierwsze litery, sylaby i słowa. Zauważenie niepoprawnej budowy wędzidełka u noworodków jest dosyć łatwe, ponieważ utrudnia ono karmienie piersią. Dziecko nie jest w stanie podnieść i docisnąć językiem brodawki, co sprawia, że ssanie jest nieefektywne. W rezultacie dziecko płacze w trakcie jedzenia i słabiej przybiera na wadze[3].

W dzieci kilkuletnich rodzic może samodzielnie dokonać wstępnej oceny wędzidełka, prosząc malucha, by wykonał kilka ruchów językiem, np. próbując dotknąć nosa lub brody. Jeśli ma z tym problem, prawdopodobną przyczyną będzie właśnie nieprawidłowa budowa anatomiczna wędzidełka. Tę wstępną diagnozę należy oczywiście potwierdzić o specjalistów.

Konsekwencje skróconego wędzidełka

Jeśli u niemowlaka nie zdiagnozuje się skróconego wędzidełka i nie podda go zabiegowi frenotomii, od pierwszych tygodni życia kształtuje się u niego nieprawidłowy wzorzec ssania, połykania i żucia. Jest to problematyczne ze względu na problemy z nabieraniem wagi czy bezstresowym karmieniem. Konsekwencje odczuwa nie tylko dziecko, ale i matka. Mogą należeć do nich:

zniekształcone, spłaszczone brodawki,
zbyt małe opróżnianie piersi,
silny ból podczas przystawiania dziecka do piersi,
popękane, krwawiące brodawki,
infekcje piersi[4].

Nieprawidłowo zbudowane wędzidełko ma również duży wpływ na późniejsze problemy z mową. Pojawiają się kłopoty z artykulacją (niewłaściwe dźwiękowe realizacje fonemów zębowych i przednio-językowo-dziąsłowych: „l”, „t”, „d”, „r”, „sz”, „ż”, „cz”, „dż”)[5] oraz wady zgryzu. Do innych konsekwencji skróconego wędzidełka należą:

nadmierne ślinienie,
rozwój chorób przyzębia związany z trudnościami w utrzymaniu higieny jamy ustnej,
problemy z całowaniem, prowadzące do trudności w relacjach osobistych,
problemy z wysuwaniem protez u osób starszych.

Decydując się więc na diagnozę, a później na jak najszybszy zabieg podcięcia wędzidełka, stwarza się dziecku możliwość prawidłowego rozwoju mowy i pozwala uniknąć problemów w wieku młodzieńczym i dorosłym[6].

Jak wygląda zabieg frenotomii?

Decyzja o zabiegu podcięcia wędzidełka powinna być poprzedzona konsultacją logopedy oraz laryngologa. Specjaliści ci oceniają zarówno budowę języka i wędzidełka, jak i to, w jaki sposób nieprawidłowości anatomiczne mogą wpłynąć na późniejsze problemy z artykulacją i mową. Na tej podstawie dobiera się właściwą metodę leczenia. Zabieg chirurgiczny jest jedynym sposobem na to, by pozbyć się ankyloglosji.

Jak przebiega frenotomia? Najczęściej wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym, choć możliwe jest także znieczulenie ogólne – szczególnie jeśli w tym samym czasie wykonuje się jeszcze inne interwencje laryngologiczne. Zabieg jest bardzo krótki i właściwie nie niesie za sobą żadnych nieprzyjemnych konsekwencji – pozostawia jedynie małą, szybko gojącą się rankę. Najczęściej jest ona na tyle niewielka, że nie wymaga nawet szycia. Dziecko nie odczuwa po zabiegu bólu, nie zaleca się natomiast spożywania i picia produktów drażniących ranę, np. gazowanych napojów przez kilka dni po zabiegu[7].

[1] E. Jeżewska-Krasodębska, Ankyloglosja i jej konsekwencje w świetle badań oraz w praktyce logopedycznej, https://forumlogopedy.pl/artykul/ankyloglosja-i-jej-konsekwencje-w-swietle-badan-oraz-w-praktyce-logopedycznej, dostęp: 17.10.2022

[2]E. Hassmann-Poznańska, Czy to prawda, że krótkie wędzidełko należy przycinać, aby uniknąć wady wymowy u dziecka? Jeżeli tak, to kiedy wykonać zabieg?, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.7.18., dostęp: 17.10.2022

[3] Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe: objawy, leczenie, https://pulsmedycyny.pl/zbyt-krotkie-wedzidelko-podjezykowe-objawy-leczenie-895201, dostęp: 17.10.2022

[4] E. Jeżewska-Krasodębska, Ankyloglosja i jej konsekwencje w świetle badań oraz w praktyce logopedycznej, https://forumlogopedy.pl/artykul/ankyloglosja-i-jej-konsekwencje-w-swietle-badan-oraz-w-praktyce-logopedycznej, dostęp: 17.10.2022

[5] A. Sekula, A. Żebryk-Stopa, Czy podcina się krótkie wędzidełko, jeśli dziecko nie ma problemu z jedzeniem? Jak często u dzieci z krótkim wędzidełkiem języka rozwijają się zaburzenia mowy?, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.7.19., dostęp: 17.10.2022

[6] Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe: objawy, leczenie, https://pulsmedycyny.pl/zbyt-krotkie-wedzidelko-podjezykowe-objawy-leczenie-895201, dostęp: 17.10.2022

[7] Krótkie wędzidełko języka, https://poradniklaryngologii.pl/krotkie-wedzidelko-jezyka/, dostęp: 17.10.2022